क्रीप्टो करन्सी म्हणजे काय ? ( What is cryptocurrency) :
देश आणि जगातील कोणतीही व्यक्ती, संस्था आणि देश यांना त्यांच्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यासाठी आणि व्यवहारांना चालना देण्यासाठी चलन आवश्यक आहे. त्यासाठी प्रत्येक देशाचे स्वतःचे चलन आहे , तसेच क्रीप्टो करन्सी हे देखील एक चलन आहे. याला vartual म्हणजेच आभासी चलन अस म्हटल जात. आपण त्याला पाहू आणि स्पर्श करू शकत नाही. हे चलन कोणताही देश , संस्था किंवा सरकारद्वारे चालवले जात नाही. या चलनासाठी क्रीप्टो ग्राफी तंत्रज्ञान वापरले जाते.
क्रीप्टो करन्सी ला डिजिटल करन्सी अस देखील म्हटल जात. जिचा उपयोग करून आपण ऑनलाईन व्यवहार करू शकतो.ही ब्लॉकचैन वर आधारित virtual म्हणजे आभासी करन्सी आहे.
क्रीप्टो करन्सी चे प्रकार (Types of cryptocurrency) :
सध्या क्रीप्टो मधे झपाट्याने वाढ होताना दिसत आहे. क्रीप्टो चे व्यवहारात 2000 पेक्षा जास्त प्रकार आहेत. याला गेल्या काही वर्षामध्ये खूप झपाट्याने स्वीकारलं गेलय याचे भारतात मोठ्या प्रमाणात investor पाहायला मिळत आहेत.याचे मुख्यत्वे दोन प्रकार पडतात.
a) नाणी आणि अलटकॉइन (coins and altcoins)
b) टोकन (Tokens)
नाणी आणि अल्टकॉइन : नाणी म्हणजे कोणतीही क्रीप्टो करन्सी जी स्वतःची स्वतंत्र ब्लॉक चेन वापरते. उदा., बिटकॉइन
अल्ट कॉइन हा शब्द बिटकॉईन व्यतिरिक्त इतर कोणत्याही नाण्याला देण्यासाठी वापरला जातो. अनेक अल्टकॉइन आहेत जे बिटकॉइन प्रमाणे कार्य करतात.
टोकन : नाण्यांप्रमानेच टोकन ही देखील डिजिटल मालमत्ता आहे. याचा वापर करूनही ऑनलाईन खरेदी विक्री करू शकतो. परंतु ही दुसऱ्या ब्लॉक चेनच्या पायाभूत सुविधांचा वापर करते.उदा., टीथर यामध्ये पुढीलप्रमाणे प्रकार आढळतात.,
- बिटकॉईन (Bitcoin)
- ईथेरीअम (Ethereum)
- बिनन्स कॉइन (Binance coin)
- टीथर (Tether VSDT)
- सोलाना (Solana SOL)
- एक्स आर पी (XRP)
- कार्डानो (Cardano ADA)
- यू एस डी कॉइन (USD)
- लितेकॉइन (Litecoin)
- पॉलीगॉन (polygon)
- युनीस्वॅप (Uniswap)
- आव्हे (AAVE)
- अव्हलांचे (AVAX)
- पोल्काडॉट ( polkadot)
- स्टेलर (Steller)
- डॅश (Dash)
- मोनेरो (monero)
- डोगेकॉइन (Dogecoin)
- कॉसमॉस (Cosmos)
- मार्कर( marker) इ.
1) बिटकॉइन (Bitcoin) :
2) इथेरियम (Ethereum ETH) :
3) बिनन्स कॉइन (Binance coin) :
4) टीथर (Tether VSDT) :
5) सोलाना (Solana SOL) :
6) एक्स आर पी (XRP) :
7) कार्डानो (Cardano ADA) :
8) यू एस डी कॉइन (USD) :
9) लितेकॉइन (Litecoin) :
10) पॉलीगॉन (polygon) :
11) युनीस्वॅप (Uniswap) :
12) पोल्काडॉट ( polkadot ) :
13) स्टेलर (Steller) :
14) डॅश (Dash) :
15) मोनेरो (monero) :
क्रीप्टो करन्सी चे फायदे आणि तोटे ( advantages and disadvantages of cryptocurrency) :
◾क्रीप्टो करन्सी चे फायदे (Advantages of cryptocurrency) :
- क्रीप्टो करन्सी चे स्वरूप डिजिटल असल्यामुळे व्यवहारात फसवणूक होण्याची शक्यता खूप कमी असते.
- क्रीप्टो करन्सी गुंतवणुक करणे सोपे आहे , कारण क्रीप्टो करन्सी साठवणूक करण्यासाठी अनेक वॉलेट उपलब्ध आहेत.
- क्रीप्टो करन्सी वर को. ऑपरेटिव्ह संस्था , बँक किंवा सरकारचे नियंत्रण नसल्याने नोटबंदी किंवा चलनाची किंमत कमी होण्याचा धोका नसतो.
- क्रीप्टो करन्सी चे व्यवहार खूप सुरक्षित चालतात , साधारण व्यवहार आणि क्रीप्टो व्यवहार यामधे खूप फरक असतो.
- क्रीप्टो करन्सी चा वापर पैसे लपवून ठेवण्यासाठी केला जातोय . खरं तर पैसे लपवून ठेवणाऱ्या लोकांकरिता हा उत्तम पर्याय आहे.
- क्रीप्टो चलनात गुंतवणूक करणे खूप फायद्याचे ठरते , कारण त्यांच्या किमती खूप लवकर वाढतात.
- असे अनेक देश आहेत जिथे भांडवल नियंत्रण नाही.त्यामुळे क्रीप्टो करन्सी सहज खरेदी करून देशाबाहेर पाठवता येते. आणि नंतर त्याचे पैशात रूपांतर करता येते.
- व्यवहार शुल्क नगण्य किंवा शून्य रकमेपर्यंत कमी केले जाते.
- व्यवहाराची पडताळणी करण्यासाठी VISA किंवा pay pal सारख्या तृतीय पक्षांची गरज दूर करते.
- क्रीप्टो करन्सी US डॉलर, युरोपियन युरो , ब्रिटिश मापन एकक , भारतीय रुपया किंवा जपानी येन यांसारख्या अनेक चलनांचा वापर करून खरेदी करता येते. क्रीप्टो करन्सी वॉलेट आणि एक्सचेंज क्रीप्टो करन्सी मधे ट्रेडिंग करून एका चलनाचे दुसऱ्या चलनात रूपांतर तेही किमान व्यवहार शुल्क भरून होते.
◾ क्रीप्टोकरन्सी चे तोटे ( Disadvantages of cryptocurrency) :
- क्रीप्टो करन्सीचा वापर अनेकजण पैसे सरकारपासून लपवून ठेवण्यासाठी करतात. यामुळेच अनेक देशांनी यावर बंधने घातली आहेत.
- क्रीप्टो करन्सी हॅक होण्याची शक्यता जास्त असते जर कोणी आपले कॉइन हॅक केले तर ते परत मिळण्याची शक्यता शून्य असते.
- क्रीप्टो करन्सी स्टोअर केलेला वॉलेट आयडी जर विसरलात तर पुन्हा मिळत नाही. त्यामुळे त्यातील पैसे ही कधीच नाही काढू शकत.
- क्रीप्टो करन्सी मधून चुकून आपल्याकडून जर एखाद्याला पेमेंट गेलं तर ते परत मिळवू शकत नाही.
- क्रीप्टो करन्सीचा सर्वात मोठा तोटा म्हणजे त्याच भौतिक अस्तित्व नाही. कारण ते परत छापले जाऊ शकत नाही. म्हणजे या चलनाच्या नोटा छापल्या जाऊ शकत नाहीत. किंवा कोणतेही बँक खाते किंवा पासबुक जरी करता येत नाही.
- देश , सरकार , संस्था यांचं नियंत्रण नसल्यामुळे कधी कधी त्यांच्या किमतीत मोठी उडी होते तर कधी कधी खूप घसरण त्यामुळे क्रीप्टो करन्सी मधे गुंतवणूक धोकादायक ठरते.
- चुकीच्या कामांसाठी याचा अगदी सहज वापर केला जाऊ शकतो. कारण ते फक्त दोन लोकांमध्येच वापरला जातो. जसं की काळाबाजार, अंमली पदार्थांचा पुरवठा , भ्रष्टाचार .
क्रीप्टो करन्सी कशी काम करते ( how cryptocurrency work's) :
क्रीप्टो करन्सी ब्लॉकचेनच्या माध्यमातून कार्य करते. क्रीप्टो करन्सीच्या सर्व व्यवहाराच्या सर्व नोंदी ब्लॉकचेनच्या स्वरूपात ठेवल्या जातात. क्रीप्टोकरन्सी चे सर्व व्यवहार शक्तिशाली कॉम्प्युटरच्या नियंत्रणात केले जातात . त्याला क्रीप्टो करन्सी मा म्हणतात. यासाठी जे कॉम्प्युटर उपलब्ध करून दिले जाते त्यांना मायनर्स म्हणतात. क्रीप्टो करन्सी मधे जेव्हा व्यवहार (transactions) होतो तेव्हा तो ब्लॉकचेन मधे स्टोअर केला जातो. प्रत्येक व्यवहारला एका ब्लॉक मधे ठेवले जाते . हा ब्लॉक मायनर्स कडून सुरक्षा मिळवत असतो. मायनर्स चे कॉम्प्युटर या ब्लॉक क्या सुरक्षेसाठी गणितीय समीकरण सोडवून एक स्वतंत्र हॅश कोड बनवतात. ज्यामुळे ब्लॉकला एक विशिष्ट हॅश कोड मिळतो. प्रत्येक ब्लॉकचा हॅश कोड हा नेटवर्क मधील इतर कॉम्प्युटर सॉफ्टवेअर द्वारे पडताळुन पहिला जातो. पडताळणी झाल्यावर मायीन (mine) केलेली क्रीप्टो करन्सी ही मायनरला रीवार्ड म्हणून दिली जाते. मायनर ने सोडवलेले क्रीप्टोग्राफिक समीकरण पडताळणी करण्याच्या प्रक्रियेला एकमत , कन्सेंसस (consensus ) म्हणतात.अशा प्रकारे सुरक्षित व्यवहार चालतात. जे कोणत्याही संस्था , सरकारशिवाय चालवले जातात.
धन्यवाद....
0 टिप्पण्या